Zawarcie związku małżeńskiego powoduje, że między małżonkami zaczyna obowiązywać ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej – gromadzone pieniądze, rzeczy, nieruchomości, które małżonkowie nabywają w trakcie trwania małżeństwa, tworzą ich wspólny majątek. Oczywiście stan ten można zmodyfikować zarówno przed jak i w trakcie trwania małżeństwa, ale jest to odrębna kwestia.
Podział wspólnego majątku można przeprowadzić, gdy przestanie obowiązywać między małżonkami wspólność majątkowa małżeńska, czyli:
- po orzeczeniu rozwodu albo separacji,
- po zawarciu umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową małżeńską albo w wyniku orzeczenia przez sąd takiej rozdzielności.
Wspólny majątek można podzielić w taki sposób:
- podział fizyczny rzeczy, czyli uzgodnienie, który z małżonków „co” bierze,
- przyznanie rzeczy na wyłączną własność jednego z małżonków z jednoczesnym obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego, np. w przypadku nieruchomości – otrzymuje ją jeden z małżonków, a drugi dostaje spłatę równą połowie jej wartości.
- zarządzenie przez Sąd sprzedaży np. nieruchomości oraz podział uzyskanej kwoty (często ten sposób okazuje się być mniej opłacalny, gdyż dokonując we własnym zakresie sprzedaży nieruchomości mamy możliwość uzyskania lepszej oferty),
- sprzedaż np. nieruchomości na wolnym rynku i podział uzyskanej kwoty.
Warto także wspomnieć, że nie zawsze majątek trzeba dzielić na pól. Można bowiem ustalić, że któryś z małżonków przyczynił się w większym stopniu do powstania tego majątku, a drugi takich starań nie podejmował. W takiej sytuacji można żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Zgodnie z art. 43 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego:
„ Art. 43. [Udziały w majątku wspólnym]
§ 1. Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
§ 2. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.
§ 3. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.”
„ Przez ważne powody rozumie się takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do powstania której ten małżonek się nie przyczynił. Przy ocenie istnienia ważnych powodów należy mieć na względzie całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli. ( Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012r., II CSK 259/12 )
Co istotne – fakt, że małżonkowie ustalili, że jedno z nich pracuje, a drugie zajmuje się domem nie uzasadnia orzeczenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Należałoby bowiem wykazać, że jeden z małżonków rażąco lub uporczywie nie przyczynił się, pomimo możliwości zarobkowych, do powstania tego majątku np. rozrzutny styl życia, zaniedbywanie obowiązków domowych itp.
„ W doktrynie jak i orzecznictwie ugruntowała się zasada, że tylko w takich okolicznościach tj. rażącego lub uporczywego nieprzyczyniania się do powstania majątku wspólnego pomimo posiadanych sił oraz możliwości zarobkowych (tak: postanowienie SN z dnia 30 listopada 1972 r. III CRN 235/72 OSNCP 1973/10 poz. 174) drugi małżonek może żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania tego majątku. Przepis art. 43 § 3 k.r.o. stanowi, że Sąd ma obowiązek uwzględnienia także nakładu osobistej pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. W praktyce dotyczy to przede wszystkim uwzględnienia nakładu osobistej pracy żony, gdyż to ona zwykle wykonuje obowiązki domowe.” (Postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 21 października 2011r., III Ca 795/11).
W przypadku pytań i wątpliwości służymy pomocą.
