Czy rodzina może mieć kontakt z tymczasowo aresztowanym?
Tymczasowe aresztowanie może zostać zastosowane na etapie postępowania przygotowawczego ( jeszcze przed sprawą w sądzie ) oraz później na etapie postępowania sądowego. Trzeba pamiętać, że tymczasowe aresztowanie wiąże się z dużymi rygorami, surowszymi nawet od sytuacji odbywania kary pozbawienia wolności. Dla przykładu tymczasowo aresztowany musi posiadać zgodę prokuratora albo sądu na kontakt z krewnymi, a korespondencja podlega cenzurze. Nierzadko zdarza się, że początkowo taki kontakt jest niemożliwy z uwagi na brak zgody prokuratora i w taki przypadku tymczasowo aresztowany może jedynie liczyć na kontakt z obrońcą. Tymczasowe aresztowanie poprzedza zatrzymanie. Zgodnie z art. 265 Kodeksu Postępowania Karnego : „ Okres tymczasowego aresztowania liczy się od dnia zatrzymania.” Zgodnie z art. 248 Kodeksu Postępowania Karnego :
„ § 1. Zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania; należy go także zwolnić na polecenie sądu lub prokuratora.
§ 2. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania albo nie ogłoszono mu tego postanowienia na posiedzeniu przeprowadzonym w sposób określony w art. 250 § 3b. Przepis art. 136 § 1 stosuje się odpowiednio, w tym również w przypadku, gdy odbiór tego postanowienia przez zatrzymanego nie jest możliwy.
§ 3. Ponowne zatrzymanie osoby podejrzanej na podstawie tych samych faktów i dowodów jest niedopuszczalne. „
Tymczasowe aresztowanie może zostać zastosowane na podstawie art. 258 Kodeksu Postępowania Karnego w takich sytuacjach :
1) istnieje uzasadniona obawa ucieczki lub ukrycia się oskarżonego ( podejrzanego ) – nie można ustalić tożsamości albo brak stałego miejsca pobytu,
2) istnieje uzasadniona obawa, że oskarżony ( podejrzany ) próbował wpłynąć na tok prowadzonego postępowania np. nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie,
3) grożąca oskarżonemu ( podejrzanemu ) surowa kara, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat albo gdy sąd pierwszej instancji wymierzył karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata,
4) istnieje uzasadniona obawa, że oskarżony ( podejrzany ) popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, w szczególności, gdy groził popełnieniem takiego przestępstwa.
Aby zastosowanie tymczasowego aresztowania było uzasadnione obawy te muszą być rzeczywiste, czyli np. muszą mieć poparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Zgodnie z art. 249 par. 1 i 2 k.p.k. :
„(…) §1. Środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa; można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.
§ 2. W postępowaniu przygotowawczym można stosować środki zapobiegawcze tylko względem osoby, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów. (…)”
Na postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania przysługuje zażalenie, które wnosi się w terminie 7 dni od dnia jego wydania.
Innym sposobem na uchylenia tymczasowego aresztowania jest wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Taki wniosek należy skierować do prokuratora lub sądu. Często zdarza się w miejsce tymczasowego aresztowania zastosowany zostaje inny środek zapobiegawczy np. dozór Policji.
Zarówno zażalenie jak i opisany wyżej wniosek należy odpowiednio uzasadniać, po pierwsze w taki sposób, że nie istnieją powoda, dla których zastosowano tymczasowe aresztowanie, te wymienione wyżej ( w oparciu o art. 258 Kodeksu Postępowania Karnego ), a argumentacje można dodatkowo poprzeć trudną sytuacją życiową i rodzinną np. jedyny żywiciel rodziny, konieczność sprawowania opieki nad bliskim itp.
Warto też wspomnieć, że zgodnie z art. 259 Kodeksu Postepowania Karnego:
„ § 1. Jeżeli szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie, należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, zwłaszcza gdy pozbawienie oskarżonego wolności:
1) spowodowałoby dla jego życia lub zdrowia poważne niebezpieczeństwo;
2) pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny.
§ 2. Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, gdy na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że sąd orzeknie w stosunku do oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę łagodniejszą albo że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia.
§ 3. Tymczasowe aresztowanie nie może być stosowane, jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku.
§ 4. Ograniczenia przewidziane w § 2 i 3 nie mają zastosowania, gdy oskarżony ukrywa się, uporczywie nie stawia się na wezwania lub w inny bezprawny sposób utrudnia postępowanie albo nie można ustalić jego tożsamości. Ograniczenie przewidziane w § 2 nie ma również zastosowania, gdy zachodzi wysokie prawdopodobieństwo orzeczenia środka zabezpieczającego polegającego na umieszczeniu sprawcy w zakładzie zamkniętym.”
Zgodnie z art. 249 par. 5 : „ Prokurator i obrońca mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania oraz rozpoznania zażalenia na zastosowanie lub przedłużenie tego środka zapobiegawczego.(…) ”
