Zachowek jest formą ochrony osób najbliższych spadkodawcy, którzy zostali pominięci w testamencie lub pominięci w darowiznach dokonanych jeszcze za życia spadkodawcy. Zachowek jest wyrażoną w pieniądzu wartością obliczoną zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
Uprawnionym do otrzymania zachowku jest osoba, która byłaby powołana do spadku, gdyby spadkobierca nie pozostawił testamentu. Zachowek przysługuje także w przypadku dziedziczenia ustawowego, ale w sytuacji gdy spadkodawca za życia dokonał darowizn, które znacząco zmniejszyły wartość spadku.
Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego
osobami uprawnionymi do otrzymania zachowku są:
- małżonek spadkodawcy,
- zstępni spadkodawcy (czyli potomkowie – dzieci, wnuki)
- rodzice spadkodawcy,
jeżeli byliby powołani do spadku z ustawy.
Kto jest uprawniony do zachowku, a kto zobowiązany do zapłaty?
Osobami zobowiązanymi do zapłaty zachowku są:
- spadkobiercy powołani do dziedziczenia w testamencie,
- osoby, na rzecz których spadkodawca ustanowił zapis windykacyjny;
- osoby obdarowane darowizną doliczoną do spadku.
Obowiązek zapłaty zachowku powstaje w chwili śmierci spadkodawcy i należy do długów spadkowych.
Ile wynosi zachowek?
Wysokość zachowku zależy od wartości całego spadku, udziału, który przypadałby osobie w przypadku dziedziczenia ustawowego oraz od tego, czy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy lub jest osobą małoletnią.
Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego:
§ 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
Czyli osobie trwale niezdolnej do pracy oraz małoletniemu
należy się wartość wynosząca 2/3 udziału spadkowego, czyli 2/3 tego co osoba otrzymałaby w przypadku dziedziczenia ustawowego.
Pozostałym osobom uprawnionym do zachowku
należy się połowa (1/2) tego co co osoba otrzymałaby w przypadku dziedziczenia ustawowego.
Przedawnienie
Zgodnie z art. 1007 Kodeksu cywilnego roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się
z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.
Czy można pozbawić zachowku spadkobiercę ustawowego?
Tak. Zgodnie z art. 1008 Kodeksu cywilnego możliwe jest tzw. wydziedziczenie:
Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
W przypadku pytań lub wątpliwości zapraszam do umówienia się na poradę.
